Dikteej 2023
In de gezèlschapskaomer
“Vurdèmme nòr beneeje gòn, slikt irst mar oe vietemienepilleke” zik teegen onze Wim. Hij laagde: “Op mènen aawer kannik beeter konseveeringsmiddele vatte.”
In de gezèlschapskaomer ha iederêen zen èège plòts, ok wij. Òn de ronde tòffel zitten de vrouwe, waorvan der êen aaltij op der plandèèze komt. Ze praote meej èn oover iederêen. “Heej Tooke, gij wòrter ok nie maogerder op” riep Nel. “Dè komt” zeej Tooke “mèn persôonlekhèd paast nie in en klèèn lèèf.”
“Hèdde geheurd dèt meej Sjef slèècht gao, ast zôo dur gao, hòltie de nuuw èèrepel nie” zi Fien.
Inêene riep Nel: “Heej … nèè … nie op dieje stoel gòn zitte, die is bezèt!” Et vrouwke dètter pas wont zeej: “Mar der zit tòch niemes op!” “Mar sebiet wèl” riep Nel “dès de stoel van ons Miet èn dè zudde zôo gewaor wòrre.”
In den hoek zitten de manne te wòchten op Bert. “Hè hè, komtie daor op zen èlvendèrtegst ònkakke verrèkte sèmmelklôot” riep Sjaak teege Bert die bèt irste tòffeltje blêef staon.
“Heej, gè zèèt nuut hier, zumme zommedêene saome en bèkske vatte” zittie teegen et vrouwke dèttem laagend ònkêek. “Eej Bert, dèst vurdêel van oud zèèn hè, dan meude gèùze omdègge onschuldeg lèkt. Meschient wil ze wèl meej jou piepelenbèèrg speule” zi Nel meej ene laag.
“Bert schiet tòch op” riep Sjaak, “et dwalseree leej al op tòffel èn de kaorte zèn gedild.”
“Wè dwalseree, dè vèèn ik zo èèrmoejeg” zuchtte Bert.
“Kom naa mar zitte, agge naa kwaanselt dan kundet meej gemak opdoen.”
De manne waare nòg mar nèt begonne toen Leo riep: “Bert, … ge hèt toen nèt zitte verzaoken èn naa hèdde inêene wèl schuppes!”
Onze Wim kêek mèn aon èn zeej: “Diejen Bert heej aaltij zonne kèskenaoj bèm, die is nie oover et pèèrd getild, mar oover de hille meneezje geflikkerd.”
“Nou, zôo kannie wèl wir” laagde ik “kom, zak nòg mar es en bèkske haole?”
Annemie de Waal
Dikteej 2023
Dikteej 2022
EN BRÈÙN KEFEEJ
Int brèùn kefeej zaate, gewonlek, de mannen òn de grôote tòffel en bietje te aawehoeren èn meepesaant te gèùze wieter binne kwaam.
“Zèède gè nôot getrouwd gewist?” vroeg Fraans òn Bart. “Ik ha en schôon mèdje, mar ze moes niks weete van trouwe. Ze zi ôot: ‘Ik trouw
nònnie meej jou al schètte bè iedere treej enen euro.’
“Wè zidde gij?” zi Koos “Zègget nògges ik zèè en bietje dôof, witte.”
Willem ston op, “Ik gao èfkes mene jongenheer ötlaote.” “Naa alwir?” zi Fraans. “Wè alwir, hèdde gè nôot es hôoge nôod?”
Bart riep nòr de barvrouw: “Swèlsdè hij op zen gemak zit, gift hier nòg wè te drinke.
Tis zo wèèrm, daor krèède dòrst van.” Bart wo prooste, mar stotte meepesaant et glòske van Willem om, die nèt trug kwaam.
“Koekwous, ik hèb liever dègge den Haajkese tooren omstot, as menen bòrrel.”
“Tis wèèrm” zi Koos “Èn dörrum ist rökskesdag, dè ziek gèère.”
“Jè” zi Fraans “den êenegsten dag dè de vrouwe kòrt van stòf zèn.”
De deur ging oopen èn daor kwaam Fons binne, de bruur van Fraans.
“Zudde gè niejes nòr hèùs koome? Dè mèdje van jou zit al enen hille tèèd bè ons tèùs te wòchte. Ik dòcht dègge gezeet ha dègge zôo tèùs
zot zèèn.” Fraans kêek zen bruur aon èn zeej: “Laot ik oe êen ding zègge Fonske, ge moet nôot gelêûve wègge dènkt. Èn dan derbij lòt ze
mar èfkes wòchte, die schôon hèks.” “Zôo pròtte nie oover dè mèdje” zi Fons. “Mar tis wèl zôo” zeej Fraans. “Tis en klèène hèks, want ze kan
dinge laote groeje zonder ze òn te raoke.” Naa laag iederêen plat vannet laage.
“Gaode meej mèn meej?” vroeg Fons.
“Is goed jonge, ik koom zommedêene. Agge nòg en ketierke hèt, gaok meej oe meej.”
Annemie de Waal
Dikteej 2019
Vur wie et nie wit: ik zèè ne lingwist. Èn dan lösterde nie allêeneg nòr ons diejalèkt, mar dan dènkter ok wèlles wè langer oover nao. Dees is en schôon ôogenblik om mèn gedaachte meej oe te dêele.
Int Tilburgs hèmme veul woorden in lêen, bevobbeld öt et Fraans: affeseere, bombezjoere, traktemènt, et hille spulleke. Mar teegesworreg komter netuurlek veul öt et Èngels. Bij Willem Tweej kwèèke ze: “Goole maoke”. Dè ‘goole’, dè vènk intresaant. (Dè lèste woord is traawes öt et Latèèn.) Int Èngels zègde ‘goal’ èn dè lèkt mir op ‘gôol’ dan op ‘gool’: ‘gôole maoke’ klinkt kaajgoed. Mar jè, dè gemintelek hèrindêele meej Gôol waar netuurlek frut. Èn dan kunde nie èlke week vèèfhonderd meeter vèdderop ‘gôole maoke’ gòn blèère.
Kènde göllie Wòllek? Òf Bòrrek? Òf Beek, Baol èn Gôol? Ammel kòrte wordjes vur hil lange plòtsnaome. Tis èègelek vrèmd dèmme hier zègge dè we de kòrtste taol vant laand hèmme, mar dèttet aatij ‘Tilburg’ is (of ‘Tilbörg’, dè meude van mèn himmòl zèlf weete). Lòmme onze stad vurtaon òffiesjêel ‘Tulleg’ noeme, dès ok lèkker kòrt! Èn schrèèft dè wèl kerèkt, want aanders staoter iets dè lèkt op ‘te lulleg’ èn dè zo al te lulleg zèèn.
Èn dan nòg wè: tis ok aoreg dèmme gin fesoenleke stölperzin (dè hiet ok wèl ‘tongbreeker’) hèmme. Int Neederlaands wit iederêen van katte, trappen èn krulle. Vur et Tilburgs (òf èègelek: Tullegs) hèkker naa êene èn die is speesjòl vur dikteejschrèèvers. Hier komtie: “Den beul bèlde dèttie meej en bèèl in en bèùl èn en bèltje in en böltje in Baol op en bòltje en bultje van en belon zo bosse.”
Auteur: Tim van der Avoird
Dikteej 2017
Èchte krèùke, die börgemisters!
‘Ik blèèf enen èchte krèùk,’ zo zeej börger Noordanus nòdèttie wier ötgezwaajd. Hij krêeg alderhaande kwalliefiekaasies toebedild zodèttie zenèège bekaant en twidde Pirke Donders vuulde. Hij wier nòg nèt nie zaoleg verklaord.
De geschiedenis van börgemisters is pas tweejhonderd jaor oud.
Venaaf 18 april 1809 waar dè in Tilburg börger Van Dooren. In den Uunent kwaam Van den Bosch èn Bèèrkel-Ènschòt krêeg jaore laoter börgemister Vugs. Sins de annèksaasie van 1997 hèbben dees tweej plòtse nie eens mir enen èègen börger, wè zowiezôo vur en òntal dörpelinge nòg aatij kwòllek is.
Zèlf vèèn ik et vrèmd dèt in al die jaore nôot en vrouw waar.
Mir meensen dòchten er zôo oover. Nò et vertrèk van Noordanus wierder gehopt op en vrouwspersôon. Naa meude bè vakketuures nie poozietief diskrimmieneeren èn moete teegesworreg gènderneutraol zèèn. Et ha mèn nie ötgemòkt òffet naa en Krèùkin waar gewist, en Knòllefrètster òf en Haozepòt. Mar wè dènkte? Der waar gin êen vrouw geschikt vur dees djòp.
Van de twinteg mannen èn zis vrouwe die gesòllesieteerd han, wier et Theo Weterings: middefèfteger, blank, goed opgeleid èn èrvaaring as bestuurder int wèste vant laand. Ôot wondenie òn de Ringbaon Oost. Ging nòr school oppet Cobbenhagen, is fèn van karneval èn is jaoreg op 18 april, den dag dè Tilburg stadsrèèchte krêeg.
Jammer dèt gin vrouw is, mar wèl ene meens die êen èn al Tilburg òssemt. Ok de nuuwen börger is enen èchte krèùk!
Dikteej Tilbörgse taol, 2017 © Petra Robben
Dikteej 2018
Tilburgs is gin gemakke taol. Mèn irste mèdje kwaam öt en dörpke èrgeraand in den Bèls. Et waar en verèkkes schôon mèdje. Onze paa waar tevreeje. “Ge moeter ok meej vur de kraome langs kunne,” zittie. Mar et sloeg rap om. Et mèske begrêep nèt zoveul vannet Tilburgs as en koej van kaajbaande.
Op de kèrmes zeej ik ene keer: “Sjoert daor, den hooggaatie, gaoder meej in?” Dè tietaaj kêek mèn aon òf dèk appetjoek waar. “Dè hiet en ‘reuzenrad’, zisse”. Toen hakket himmòl meej der geschoote. “Opgesoodemieterd èn meej gang. Wie heeter naa verstaand van kèrmese: gij òf ikke? Nie dan? Naa dan! Houdoe èn bedankt ooleej, ooleej!”
Naa moek zèggen dè Tilburgers ok mar aorege meense zèn. Goej vòlk, mar raaw. Nimt naa mènne naom. Ik hiet òffiesjêel ‘Raymond’ èn men zus hiet ‘Melanie’. Ge meugt drie keere raojen hoe onze paa èn ons moeder ons noemde. Ik waar ‘onze Raajmond’ èn men zus waar ‘ons Meelaan’. Verdomd ast nie verèkt. Wie gifter zen kènder naa Fraanse naomen om ze meej de geborte meepesaant innet Tilburgs te vertaole. Omdègge aanders oewe tong brikt agge ze wilt ötspreeke?
Nòdderaand begrêep ik dè dè ok de reeje waar wörrom onze paa ok aatij gewoon “Eej!” riep assie mèn moes hèbbe.
Mar et aoregste is wèl de Tilburgse gremaotieka. As ons moeder mèn bèlt, zeej se: “Meej ons mam.” Nie: “Meej mèn”, òf: “Meej jöllie mam”, mar: “Meej ons mam.” Tis taolkundeg zo krom as enen hoepel.
Mar tòch vèènek et wèl fèèn. ‘Ons’ betêekent dè we bij mekaare heure, as femielie. Dus maaget en onske meer zèèn? “Jao hor, mam”.
© Kluun, 2018
Dikteej 2015
Gao tòch slaope!Ons vrouw zeej giesterenaovend: Ik laas van knèènekôoj èn pèèrdebrôod, Wè drêûgklôot was, dè wies ik wèl Toen ik wè woorde hardop ötspraak Mar toen ik zeej: ‘Vrouw, moete heure, Umdèsse blêef schèène dikket licht èùt. Dikteej Tilbörgse taol, 2015 ©Erik van Os |
Dikteej 2016
Strôomötval
Pats, den illektriek valt èùt.
Et is pikkedonker èn vrèmd stil.
Sjaan stao in de kaomer èn inêene isse stèèrevesbenaawd.
Der hart slao oover van de peur.
Ze wil op de taast nòr de meeterkaast, mar stao as verstind.
Peniek slòtter lam.
Was dere pitboel naa mar hier, mar sins vemèèrege issie plèète.
Wès dè?
Dèùdelek heurt Sjaan hoe den aachterdeur oope gao èn hoe iemes kwansèùs heure kaant op stiefelt.
Ze wil kwèèke mar kan niks gekweeke krèège, de aojer bonzen in der slaope.
Dan heurt ze òssemen èn snèùven èn iets oover de tòffel strèèke, krèk òffer en mis ooverheene kraast.
Ze vuult wèèremte èn kaaw tegelèèk èn nèpt zôo hard in de naojschèèr, die ze vaast heej, dèttie dur der vèl heene snijt.
Dan glienstert er wè èn daawt iemes teege der aon.
Fienaol van de wèès stot ze de schèèr rèèchtendeur nòr vurre.
Ze heurt geròchel èn gereutel èn de schèèrblaojer zitte zo vaast dèsse moet vrêûke om ze lòs te krèège.
Meepesaant valt er iets meej ene klap op de grond èn schiet et licht wir aon.
Rèèrend kèkt Sjaan op der haanden èn op dere pitboel die leej te lèllepôote.
Òn et puntje van de schèèr hangt zen rèèchterôog, meej zen linker kèktie heur verwèètend aon.
Dikteej Tilbörgse taol, 2016 © JACE van de Ven
Dikteej 2014
Ik zèè dus ok niemer meej van de jongste. Èn dan gaode tòch trugkèèke nòr wègge ammòl meejgemòkt hèt. Èn wègger van geleerd hèt. Èn dan zèèk blij dèkker oover kan vertèllen òn de jeugd van teegesworreg. Nie dèsse ôot löstere, daor zèn ze ammòl vuste èègewèès veur. Et heej dus nòvvenaant gin nut dèkket vertèl, mar goed.
Dikteej 2013
Dikteej 2012
Dikteej 2011
Dikteej 2009
Der waar dus fist in de stad èn we waare wir es verèkkes frêet op ons èège. Hèdde göllie dè tevreeje gevuul ok zo gehad? Mar jè, tòch zaat nie alles zo lèkker. Et waar meschient nie zon goej gedaacht om op dieje verjòrdag et fist op Den Heuvel veur de Midi te viere, èn et haande schudden bè den börger meej zen keleezje (òf wè daor nòg van op de bêen waar) binnen in dieje faljieten boedel van Adjes te haawe. Van dè paand is dörrem wèl veul gezèèk gekoome. Jè tis zo èèrg gewòrre dè sommegte meense nòg es hêel hard bè Pirkes in zen nuuwe paveljoen vur derèège meuge gòn bidde. Meschient doetie dan nòg êene keer en wonder èn krèègeme strak ene nuuwe geminteraod meej allêeneg mar pronte meense, die goed akkerdeere meej mekaare. Dè zo dörrem wèl aoreg zèèn! Mar ast is dèt is, dan kunne ze saomen in êen bus nòr de paus om meej hum te vieren dèttie vur dè wonder zaoleg Pirke te lange liste tòch hèlleg heej gemòkt. Spaopes maag die bus dan rije, want hij heej laote zien dèttie hêel goed de kèèr kan trèkke, meej òf zonder hulp van boove.
Dikteej 2010
Dikteej 2007
Mar agge vruuger as mèske nie hil oew lèève in de keuke wot staon, dan zaater niks aanders op dan mar non te wòrre. Dè waare vrèmd genog hier bekaant de êenigste vrouwe die en beheurlek vak leerden èn bèùteshèùs kosse wèèreke, zoas int gaasthèùs. Zullie môoge toen bij et waase wèl blôote kèèrels zien, asse mar den aandere kaant opkêeke. Ge kost as jong mèske wèl nòrt febriek, gaon nòppen òf stòppe, mar agge ene goeje vrijer teegekwaamt èn gingt trouwe, dan koste vort tösblèève. Pas laoter ginge der wèl wè meer mèskes en pront vak leere. Ze wiere dan school- òf ketoorjuffrouw. Naa zèn wèèrekende vrouwe hêel dikkels mevrouw. Dere meens òf kammeraod lopt naa vort aachter de waoge meej en plat kèènd èn, asse en bietje opgeschooten hèbben aachter de bèddeplaank, ok nòg meej ene komvort dernèffe. Èn zôo zitteme oover en tèdje wir meej en aander vraog: hoe krèègeme die kèèrels wir zôo wèèd dèsse en beheurlek vak leere waor zullie deren èège botram meej kunne verdiene èn ok nòg de hiepeteek meej kunnen afbetaole?
Dikteej 2008
Dikteej 2005
Dikteej 2006
Dikteej 2003
Fist
We hèbbe fist vendaog, want we doen al tien jaor dees dikteej. Dès eigelek nòg nie zo lang zudde zègge, èn gelèèk hèdde! Mar we vieren ons beschaaje fisje tòch wèl gèère. Èn göllie meut venaovend meedoen.
Dikteej 2004
Dikteej 2001
Dikteej 2002
Dikteej 2000
Dikteej 1999
Dikteej 1998
Dikteej 1997
Dikteej 1996
Oover en paor weeke wooneme meej zen alle nie allêen in de schonste, mar ok in de grotste stad vant laand. Der zènner die dè niks vèène. Die zègge: “Klèèn is fèèn”. Mar ast oover sprikwoorde gao: ge kunt ok zègge: “Êendracht mokt maacht”. Agget vanöt Tilburg bekèkt, zègde al gaa: “Der woone in Den Uunent meer Tilburgers as Uunentse”. Mar dè isset naa nèt, zègge ze daor: “Wij zèn nie vur niks in Den Uunent gòn woone”. Èn meej Bèèrkel-Ènschòt isset nèt zôo gestèld. Dus hoe pròtte dè òn mekaar? Die van Gôol doen hillemòl nie meej, wè èègelek hil vrimd is. De schonste straot van Gôol hiet nie vur niks Tilburgsewèg. Ze weetenet daor trouwes schôon te maoke. Nòg gin jaor geleeje zi ene Golse teege mèn: twòrt tèèd dèmme Tilburg derbij vatte, want hier isset vort vuls te druk. Naa gaoget eroover dè die van Bèèrkel, van Ènschòt, van den Uunent èn van Tilburg, èn Hulte nie te vergeete, en bietje de wèg weete te vèène bij mekaar. Mar dè wòrt hil moejlek. Zôo hèbbe de drie gemintes allemòl en Klosterstraot. Bij mekaar hèbbe ze êenentwinteg straotnaome persies etzèlfde èn wèl sèsteg bekaant gelèèk. Soms schilt et hil wèèneg. De êen heej bevobbeld Schaepmanstraot èn bij de aander staot er dan dòkter veur. Strak weete ze bij de pòst niemer hoet zit. Tilburg èn Bèèrkel-Ènschòt hèbben alletweej en Koorebloemstraot èn en Meulestraot, Tilburg èn Den Uunent en Gruunstraot èn en Tèùnstraot. Ze hèbben ok alletweej en Stasjonstraot. Èn Den Uunent heej gineens en stasjon.